เขากวางอ่อน

เมื่อกวางผลัดเขา เขากวางแยกหลุดจากตอเขา ผิวหนังบริเวณรอบๆตอเขาจะเจริญขึ้น มาปิดแผลภายใน ๔-๕  วัน เลือดจะเริ่มเข้าไปหล่อเลี้ยง พร้อมกับมีสารประกอบแคลเซียมพอกสะสมขึ้น เขาใหม่จะคลุมด้วยหนังนุ่มๆ และขนสั้นๆสีน้ำตาลเหมือนผ้ากำมะหยี่ เขาลักษณะนี้เรียกว่า “เขากวางอ่อน”  ซึ่งหักได้ง่าย เมื่อหักจะมีเลือดออก กวางบางตัวอาจถึงตายได้ ถ้าเลือดออกไม่หยุด ในระยะที่มีเขาอ่อน กวางจะหากินอยู่ที่โล่งหรือที่โล่งแจ้ง โดยหลีกเลี่ยงไม่เข้าไปในป่าทึบหรือป่าหนาม เขากวางอ่อนเป็นเครื่องยาที่รับรองเป็นตำรายาแห่งประเทศสหรัฐประชาชนจีน อาจได้จากเขาอ่อนกวาง  ๒  ชนิด  คือ
๑.กวางดอกเหมย  (sika  deer)   มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า  Cervus  Nippon  Temminck
๒.กวางแดง  (red  deer)   มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า  Cervus  elaphus  Linnaeus

เขากวางอ่อนนี้มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า

pilose  antler มีชื่อยาในภาษาละตินว่า Cornu  Cervi  Pantotrichum เป็นเขากวางอ่อนที่เพิ่งงอก ภายในเขายังไม่เป็นกระดูกแข็งในการตัดเขากวางนั้น ใช้เลื่อยตัดออก โดยเริ่มตัดเขาอ่อนเมื่อกวางมีอายุตั้งแต่  ๓  ปีขึ้นไป ตัดได้ปีละ  ๑-๒  ครั้ง เมื่อตัดแล้วต้องนำไปแปลสภาพทันที เริ่มด้วยการล้างเอาสิ่งสกปรกที่ติดมากับขนบนเขากวาง แล้วบีบเลือดที่ติดมาอีกส่วนหนึ่งออกไป จากนั้นจึงใส่ลงในน้ำเดือด  ๓-๔  ครั้ง ครั้งละ  ๑๕-๒๐ วินาที เพื่อขับเลือดให้หมด จากนั้นจึงเอามาตากหรืออบให้แห้ง นอกจากนั้นยังอาจตัดเขากวางติดกับหัวกะโหลก แต่จะใช้กับกวางที่ป่วยหรือมีอายุมากแล้วเท่านั้น เขากวางอ่อนที่มีคุณภาพดีต้องเป็นเขาสมบูรณ์ (ขนละเอียด สีน้ำตาลอ่อนไม่หัก) มีน้ำหนักเบา ด้านล่างไม่มีรอยแยก หน้าตัดมีรูพรุนแน่น สีเหลืองเปลือกข้าว ส่วนที่มีขนหยาบไม่สมบูรณ์ หน้าตัดมีสีเทาปนแดง เป็นชนิดที่มีคุณภาพรองลงมา

ตำรายาจีนว่า

เขากวางอ่อนมีรสหวาน มีฤทธิ์ร้อน เป็นยาบำรุงชั้นดี ดังคำจีนโบราณที่ว่า “ยามเมื่อหมดเรี่ยวแรง หายาใดๆมิได้ หากได้กินเขากวางอ่อนแล้ว แม้หมดแรงก็ช่วยให้ฟื้นคืนได้” เขากวางอ่อนมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงเลือด บำรุงกำลังทำให้กระดูกและเอ็นแข็งแรง แก้อาการอ่อนเพลีย ตาลาย หูตึง ตามัว เข่าเจ็บ และที่สำคัญคือ   ช่วยเสริมสมรรถนะทางเพศ แก้โรคน้ำกามไหลเองโดยไม่รู้ตัวเป็นประจำแก้ระดูมามากผิดปรกติ บำรุงครรภ์ (ทำให้เด็กในท้องสงบ) แก้อาการท้องร่วงเรื้อรัง โดยเฉพาะที่เกิดกับผู้สูงอายุ โดยทั่วไปใช้บดเป็นผง กินครั้งละ ๑-๒.๕ กรัม กับน้ำสุกจะใช้ดองเหล้า หรือปั้นเป็นยาลูกกลอนก็ได้ เนื่องจากเขากวางอ่อนเป็นยาบำรุงที่มีฤทธิ์ร้อน จึงห้ามใช้กับผู้ป่วยที่มีไข้ ถ่ายหรืออาเจียนเป็นเลือด นอกจากนั้น ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงหรือการทำงานของตับผิดปรกติก็ไม่ควรกินมากเกินไป

รูปภาพจาก:wyomingpublicmedia.org,campus.sanook.com