สมุนไพรเสลดพังพอน

ชื่อพื้นเมืองอื่น  พิมเสนต้น  เสลดพังพอน  เสลดพังพอนตัวผู้ (ภาคกลาง) เช็กเชเกี่ยม (จีน)
ชื่อวิทยาศาสตร์  Barleria lupulina Lindl.
ชื่อวงศ์   ACANTHACEAE
ชื่อสามัญ Salet phangphon tuapuu.

ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์

ไม้พุ่ม (S) -> แตกกิ่งก้านสาขามากมายรอบๆลำต้น สูงประมาณ 1 เมตร มีหนามสีน้ำตาลคู่ ตามข้อและโคนใบ กิ่งก้านมีสีน้ำตาลแดง
ใบ -> เป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามเป็นคู่ๆ ลักษณะใบรูปยาว เรียวแคบ โคนและปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยง พื้นใบมีสีเขียวเข้มและมัน ก้านใบสั้น ก้านใบตลอดจนเส้นกลางใบมีสีแดง ที่โคนกว้างมีหนามแหลม 1 คู่ สีม่วง ชี้ลง
ดอก -> ออกดอกเป็นช่อตามยอดหรือที่ปลายกิ่ง เมื่อดอกยังอ่อนมีใบประดับหุ้มมิด เมื่อดอกบานจะโผล่เลยใบประดับออกมาครึ่งหนึ่ง ใบประดับรูปกลมรี ตอนปลายมีสีน้ำตาลอมแดง กลีบรองกลีบดอกสีเขียวมี 5 กลีบ กลีบดอกสีเหลืองจำปา ตรงโคนเป็นหลอดตรงปลายแยกเป็น 5 กลีบ                                                                                   
ผล -> เป็นฝัก ลักษณะรูปมนรี แบนและยาว โคนกว้าง ปลายแหลม ภายในผลมีเมล็ด 2-4 เมล็ด

นิเวศวิทยา

เป็นไม้กลางแจ้งที่ไม่ขึ้นทั่วไป มีแต่เฉพาะตามบ้านซึ่งปลูกเอาไว้ใช้

การปลูกและขยายพันธุ์

เจริญเติบโตได้ดีในดินที่ร่วนซุย มีความชื้น ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด หรือตัดลำต้นปักชำ โดยตัดเป็นท่อนๆ ยาวประมาณ 1-2 คืบ ปักชำในแปลงที่เตรียมไว้หรือปักชำในที่ชุ่มชื่นก่อน เมื่อออกรากดีแล้วจึงย้ายไปปลูกในแปลง

ส่วนที่ใช้ รส และสรรพคุณ

ใบ -> รสจืดเย็น โขลกกับสุราคั้นเอาน้ำดืื่ม เอากากพอกแก้พิษงู แก้ไฟลามทุ่ง แผลฟกช้ำจาการกระทบกระแทก แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย เช่น ผึ้ง ตะขาบ เป็นต้น                   
ราก -> รสจืดเย็น ฝนกับสุราหรือเหล้าโรงทาแก้พิษงู แมลงสัตว์กัดต่อย

วิธีใช้และปริมาณที่ใช้

1. รักษาอาการปวดฝี ถอนพิษ ปวดอักเสบปวดร้อน โดยที่ใช้ใบสด 1 กำมือ หรือประมาณ 20 กรัม โขลกให้ละเอียดผสมกับเหล้าพอกบริเวณที่เป็นฝี หรือบริเวณที่เป็นวันละ 3 เวลา
2. รักษาอาการแพ้ อักเสบ แมลงสัตว์กัดต่อย โดยใช้ใบสด 1 กำมือ โขลกให้ละเอียดคั้นเอาน้ำทาบริเวณที่เป็น หรือโขลกผสมเหล้าโรงเล็กน้อยด็ได้

ข้อควรทราบ

• ในประเทศมาเลเซีย ใช้แก้ปวดฟันและแก้งูกัด  และถือกันว่าเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่จะป้องกันภัยอันตรายต่างๆได้ด้วย

 รูปภาพจาก:health.kapook.com,nanagarden.com,สมุนไพร