สมุนไพรแตงกวา

แตงกวา Cucumis sativus Linn.
บางถิ่นเรียก แตงกวา (ทั่วไป) ตาเสาะ (เขมร) แตงขี้ไก่ แตงขี้ควาย แตงช้าง แตงร้าน (เหนือ) แตงปี แตงยาง (แม่ฮ่องสอน) แตงเห็น ตงอ้ม (เชียงใหม่).

  ไม้เถา ลำต้นเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีขนแข็ง มือเกาะไม่ยกแขนง. ใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ ยาว 7-20 ซม. มี 3-5 เหลี่ยม หรือ เว้าตื้น ๆ เป็น 3-5 แฉก ปลายใบแหลม ขอบใบหยักแบบซี่ฟัน โคนใบเว้าเป็นรูปหัวใจ มีเส้นใบออกจากฐาน 5-7 เส้น ก้านใบยาว 5-15 ซม. ดอก ดอกเพศผู้ และดอกเพศเมีย หรือ ดอกสมบูรณ์เพศอยู่บนต้นเดียวกัน. ดอกเพศผู้ ออกเป็นกระจุกที่ง่ามใบ ก้านดอกเล็ก กลีบรองกลีบดอกโคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็นแฉกแคบ ๆ 5 แฉก ยาว 5-10 มม. กลีบดอกสีเหลือง บานเต็มที่กว้าง 3-4 ซม. ยาว 2 ซม. โคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ย่น และมีขน เกสรผู้ 3 อัน ก้านเกสรไม่ติดกัน อับเรณูติดอยู่ด้านนอก เนื้อที่อยู่ระหว่างอับเรณูหนา. ดอกเพศเมีย กลับรองกลีบดอก และกลีบดอก มีลักษณะเหมือนดอกเพศผู้ รังไข่มี 3 ช่อง ท่อเกสรเมียมี 1 อัน ปลายแยกเป็นแฉกหนา 3 แฉก. ผล มีรูปร่างและขนาดแตกต่างกันมาก เช่นเกือบกลม รูปขอบขนาน และยาว ห้อยลง ผลอ่อนมีตุ่มเล็ก ๆ กระจายทั่วไป สีเขียวอ่อนถึงเขียวเข้ม ผลแก่สีเหลือง หรือ เหลืองอมน้ำตาล. เมล็ด มีจำนวนมาก รูปไข่ หรือ รี แบน กว้าง 3-5 มม. ยาว 8-10 มม. สีขาว.

นิเวศน์วิทยา : มีถิ่นกำเนิดอยู่ทางภาคเหนือของอินเดีย ปัจจุบันปลูกแพร่หลายทั่วโลกมีพันธุ์ต่าง ๆ หลายพันธุ์ด้วยกัน.

สรรพคุณ : ราก น้ำต้มราก กินเป็นยาขับปัสสาวะ และป้องกันการขาดวิตามินบี 1 ต้น ยอดอ่อนกินได้ใบ คั้นน้ำให้เด็กกิน เป็นยาทำให้อาเจียน แก้ท้องเฟ้อ  ผล กินได้ มีคุณค่าทางอาหารน้อย แต่ให้ธาตุเหล็ก แคลเซี่ยม และวิตามินอื่น ๆ มาก มีคุณสมบัติเป็นยาเย็น ยาระบายอย่างอ่อน บำรุงธาตุ และขับปัสสาวะ ผลแก่คว้านเอาเมล็ดออก แล้วใส่สารส้มเข้าไปแทนและเผาไฟให้สุก แล้วคั้นน้ำ กินแก้นิ่ว และขัดเบา ตำเป็นยาพอกภายนอก แก้อักเสบ เป็นยาเย็น และทำให้ผิวหนังอ่อนนุ่ม  น้ำคั้นผลใช้ลอกฝ้า และกินแก้นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ เมล็ด กินเป็นยาเย็น ขับปัสสาวะ และบำรุงร่างกาย

รูปภาพจาก:youtube.com,home.kapook.com