สมุนไพรประคำดีควาย

ประคำดีควาย Gynura procumbens (Lour.) Merr.
บางถิ่นเรียน ประคำดีควาย มะคำดีควย (ปัตตานี) มุแมงสัง (ชุมพร).

  ไม้ล้มลุก ลำต้นเลื้อยพัน หรือ ทอดนอนแล้วชูขึ้น หรือ เลื้อยไปตามพื้นดิน สูง 1-6 ม. กลิ่นหอม ขนเกลี้ยง เป็นสัน มีจุดสีม่วงแต้ม. ใบ ออกเรียงสลับกัน มีรูปร่างต่าง ๆ กัน ตั้งแต่รูปไข่ รูปรีแกมขอบขนาน หรือ รูปขอบขนานแกมรูปหอก กว้าง 1-5.5 ซม. ยาว 3.5-12.5 ซม. ปลายใบมน หรือ แหลม ส่วนมากจะแหลมเป็นหางยาว ขอบใบเรียบ เป็นคลื่น หรือ จักเป็นซี่ฟันแหลมห่าง ๆ กัน ผิวใบทั้งสองด้านมีขนสั้น ๆ หรือ ค่อนข้างเกลี้ยง ก้านใบยาว 0.5-3.5 ซม. ใบบนๆ ไม่มีก้านใบ และมักมีขนาดเล็กกว่า. ดอก อัดกันแน่นเป็นก้อน วัดผ่าศูนย์กลางดอก 5-6 มม. ยาว 1.5-2 ซม. ออกเป็นช่อที่ปลายยอด หรือ ตามง่ามใบ มี 2-7 ดอก ช่อดอกมักแตกกิ่งก้านกระจาย ก้านช่อดอก มีขนสั้น หรือ เกลี้ยง ยาว 0.5-7 ซม. ริ้วประดับวงในแคบ ยาว 10-17 มม. ปลายแหลม หรือ บางครั้งมน มักเกลี้ยง สีเขียว ที่ปลายมีสีน้ำตาลแดง วงนอกยาว 3-6 มม.; ดอกมีกลิ่นหอมมาก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ กลีบดอกยาว 1-1.5 ซม. เชื่อมติดกันเป็นท่อ ปลายจักเป็นซี่ฟัน สีเหลืองอมส้ม หรือ สีส้ม มักเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง อับเรณูโคนมน หรือ จักตื้น ๆ ปลายค่อนข้างแหลม เกสรเมียยาว ปลายแหลม ยอดมีขน. ผล แห้ง แคบ ยาว 4.5 มม. มี 5-10 สัน ระยางค์เป็นขนเส้นเล็กๆ สีขาว มีจำนวนมาก.

นิเวศน์วิทยา : พบตามป่าพุ่ม ชายป่า ป่าโปร่ง ทุ่งหญ้า มักนิยมปลูกเป็นพืชสมุนไพร.

สรรพคุณ : ทั้งต้น รักษาโรคไต น้ำต้มดื่มแก้โรคบิด ไข้  ใบ ตากแห้งบดผสมน้ำมันใช้เป็นขี้ผึ้งทาผื่นคัน

รูปภาพจาก:colliplus.com,colliplus.com,สมุนไพร