สมุนไพรฝิ่น

ฝิ่น หรือ opium เป็นยางแห้งที่ได้จากการกรีดของผลต้นฝิ่น
อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Papaver somniferum L.
ในวงศ์ Papaveraceae
ชื่อสกุล Papaver เป็นชื่อภาษาละตินสำหรับเรียกพืช ที่เรียกกันในภาษาอังกฤษว่า poppy ส่วนชื่อชนิด somniferum แปลว่า ทำให้นอนหลับ

พืชชนิดนี้ มีถิ่นกำเนิดบริเวณเอเชียตะวันตก ขึ้นได้ดีในเขตร้อนและเขตอบอุ่นทั่วไป โดยเฉพาะหน้าดินเขาหินปูน ในที่สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางราว ๘๐๐ เมตรขึ้นไป ฝิ่นเป็นไม้ล้มลุกปีเดียว ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านได้บ้าง สูง ๕๐-๑๕๐ เซนติเมตร ทุกส่วนของพืชให้อย่างสีน้ำนม เมื่ออย่างนี้ถึงอากาศจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกัน รูปขอบขนาน โคนใบเว้า ขอบใบเป็นคลื่นหรือหยักเว้าลึก กว้าง ๕-๑๐ เซนติเมตร ยาว ๘-๒๐ เซนติเมตร ใบที่อยู่ใกล้โคนต้นมีก้านใบสั้น ดอกเป็นดอกเดี่ยว มีก้านดอกยาว ๒๐-๓๐ เซนติเมตร ออกที่ยอด มีสีสด มีทั้งสีขาว สีชมพู สีแดง หรือสีม่วง กลีบเลี้ยงมี ๒ กลีบ ร่วงง่าย กลีบดอกมี ๔ กลีบ ปลายมนแผ่ออกหรือหยักเป็นฝอย ร่วงง่าย เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก เกสรเพศเมียมีปลายยอดเป็นจานแผ่ออกเป็นรัศมี ๔-๒๐ แฉก เท่าจำนวนพูของผล ผลรูปค่อนข้างกลม ขนาดวัดผ่านศูนย์กลาง ๓-๕ เซนติเมตร มีฝาปิดด้านบน เมล็ดมีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๕-๑ มิลลิเมตร รูปไตสีขาว สีนวล หรือสีเทามีจำนวนมาก

เมล็ดฝิ่นที่ตากแห้งแล้ว ในทางการค้าเรียก poppy seed หรือ Maw seed ใช้เป็นอาหาร เช่น ใส่ในขนมปัง คุกกี้ ใช้เป็นอาหารนก มีน้ำมันราวอยู่ราวร้อยละ ๕๐ น้ำมันที่บีบได้จากเมล็ดฝิ่นนี้ เรียก น้ำมันเมล็ดฝิ่น น้ำมันนี้ใช้ผสมสีวาดรูป ใช้เป็นอาหาร ส่วนกากของเมล็ดที่บีบเอาน้ำมันออกแล้วใช้เป็นอาหารสัตว์ ฝิ่นมีองค์ประกอบของสารเคมีเป็นอัลคาลอยด์ มากกว่า ๓๐ ชนิด ที่สำคัญและในปัจจุบันยังใช้ประโยชน์ในทางการแพทย์ ได้แก่ ๑. มอร์ฟีนพบในฝิ่นราวร้อยละ ๔-๒๑ ใช้เป็นยาแก้ปวดที่อาจทำให้เสพติดเป็นยานอนหลับและทำให้เสพติดอย่างแรง ใช้ในรูปยาฉีดเท่านั้น เมื่อเอามอร์ฟีนไปทำปฏิกิริยาทางเคมีกับอะเซติกแอนไฮดรายด์  จะได้สารเป็นธรรมชาติเรียก เฮโรอีน มีฤทธิ์เหมือนกับมอร์ฟีน แต่แรงกว่าและติดตั้งง่ายกว่ามาก

๑.โคดีอีน พบในฝิ่นร้อยละ ๐.๘-๒.๕ ใช้เป็นแก้ปวดที่อาจทำให้เสพติด เป็นยาระงับการไอ ใช้เป็นยาหลับในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับเนื่องจากการไอ มีฤทธิ์เหมือนมอร์ฟีน แต่อ่อนกว่า ผู้ใช้ติดยาได้น้อยกว่ามาก ใช้ได้ทั้งรูปกินและฉีด

๒.นอสคาพีน หรือนาร์โคทีน พบได้ในฝิ่นร้อยละ ๔-๘ ใช้เป็นยาระงับการไอ ไม่ทำให้เสพติดรุนแรง

 ๓. พาพาเวอรีน พบในฝิ่นราวร้อยละ ๐.๕-๒.๕ ใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อเรียบ ใช้ได้ทั้งรูปยากินและยาฉีด ตำราสรรพคุณยาไทยว่า ฝิ่นมีรสเบื่อเมา มีสรรพคุณแก้บิดเรื้อรัง แก้ลงแดง แก้ปวด แก้นอนไม่หลับ เป็นยาเสพติดซึ่งผู้ที่ติดมากมีอาการหาวนอน น้ำตาไหล ม่านตาขยาย น้ำมูกไหล ปวดหัว เหงื่อออกมาก เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน กระสับกระส่าย กล้ามเนื้อกระตุก ท้องเดินอย่างรุนแรง หายใจหอบ ส่วนที่ยาฝิ่นมีรสเบื่อเมา มีสรรพคุณแก้บิดปวดเบ่ง แก้อาการลงแดง แก้ไอ และทำให้นอนหลับ

รูปภาพจาก:nationtv.tv,bloggang.com,สมุนไพร