น้ำมันพิมเสน

น้ำมันพิมเสนเป็นน้ำมันหอมที่ได้จากการกลั่นกิ่งและใบแห้งของต้นพิมเสน
อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Pogostemon cablin (Blanco) Benth.
ในวงศ์ Labiatae
บางถิ่นเรียก ผักชีช้าง พญาสามร้อยราก ภาคใต้เรียกใบว่าใบหลม หรือหรม หรือใบอีหรม
ภาษาฮินดูเรียก pacholi
ภาษากาตาล็อคเรียก kablin
ภาษาอังกฤษเรียก patchouli

น้ำมันพิมเสน จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อเป็นน้ำมัน พัตชุลี พิมเสนเป็นพืชขนาดเล็กสูง ๕๐-๑๐๐ เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรง มีขนหนาแน่น มีกลิ่นหอม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงกันข้าม รูปไข่หรือรูปไข่กว้าง ๔.๕-๑๐ เซนติเมตร ยาว ๕.๕-๑๒ เซนติเมตร ปลายใบแหลมหรือมน โคนใบแหลมหรือสอบ ขอบใบจักเป็นซี่ฟันแกมจักมน ชั้นเดียวหรือสองชั้น มีขนปกคลุมหนาแน่นทั้งทั้งด้านบนและด้านล่าง ด้านล่างมีต่อมเป็นจุดๆ ก้านใบยาว ๑.-๓.๕ เซนติเมตร ดอกออกรวมเป็นช่อกระจุกตามซอกใบและที่ยอดยาว ๒.๕-๑๔ เซนติเมตร ดอกย่อยไม้ขนาดเล็ก กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๔-๕ มิลลิเมตร มีขน มีเส้นตามยาว ๕ เส้นปลายแยกเป็น ๕ กลีบ เท่าๆกัน กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๖-๗ มิลลิเมตร ปลายแยกเป็นปาก ปากบนมี ๓ หยัก ปากล่างเรียบ เกสรเพศผู้มี  ๔ อัน ฐานดอกค่อนข้างเรียบ ก้านเกสรเพศเมียแยกเป็นแฉกสั้นๆสองแฉก แฉกผลรูปรี มีขนาดเล็กแข็ง กว้างราว ๐.๖ มิลลิเมตร  ยาวราว ๑  มิลลิเมตร ผิวเรียบ น้ำมันพิมเสนใช้ผสมน้ำอาบเพื่อระงับ และกลบกลิ่นตัว ใช้ปรุงเป็นน้ำหอม โบราณใช้แต่งกลิ่นขี้ผึ้งสีปาก โดยการผสมกับขี้ผึ้งและน้ำมันจากเมล็ดต้นสําโรง (Sterculia foetida L.) ในวงศ์ Sterculiaceae ) ในทางยาใช้ทาแก้ปวดศีรษะ แก้ปวด นอกจากนี้ ต้นพิมเสนยังเป็นเครื่องย้ายชนิดหนึ่งในยาหอมแก้ลมลางตำรา ยาเย็นสำหรับดับร้อนถอนพิษไข้ และศรเขียวลางขนาน ใบสดใช้ต้มน้ำดื่มแก้ปวดประจําเดือน เป็นยาขับประจำเดือน ยาชงจากยอดแห้งและรากแห้ง (ยาชง ๑ ส่วน ต่อน้ำ ๑๐ส่วน) ดื่มเป็นยาขับปัสสาวะและขับลม ผงใบใช้เป็นยานัตถุ์และ เป็นยาทำให้จาม ใบและยอดอ่อนใช้เป็นยาฆ่าแมลง กิ่งและใบแห้งใส่ไว้ในตู้เสื้อผ้า ทำให้เสื้อผ้ามีกลิ่นหอม และป้องกันแมลงต่างๆที่จะเข้ามากัดเสื้อผ้า

รูปภาพจาก:naturallotion.com,asianbioplex.com