สมุนไพรจิกเล

จิกเล Barringtonia asiatica (Linn.) Kurz
บางถิ่นเรียก จิกเล โดนเล (ใต้) อามุง (มาเล-นราธิวาส).

เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ สูง 7-20 เมตร กิ่งมีขนาดใหญ่ ตามกิ่งมีรอยแผลเป็นทั่วไป ซึ่งเกิดจากใบร่วงหล่นไป เปลือกสีน้ำตาล หรือ เทา แตกเป็นร่องตามยาว ช่องระบายอากาศรูปเหลี่ยมเพชร เนื้อไม้สีขาว หรือ เหลืองอ่อน. ใบ รูปไข่กลับ หรือ รูปไข่กลับแกมขอบขนาน เนื้อใบค่อนข้างหนา ด้านบนเป็นมัน กว้าง 10-18 ซม. ยาว 20-38 ซม. ปลายใบมน เว้า หรือ มีติ่งแหลมเล็กๆ โคนใบสอบแคบ ขอบใบเรียบ เส้นใบมี 6-10 คู่ ก้านใบสั้นประมาณ 5 มม. ดอก สีขาว ออกเป็นช่อที่ยอด หรือ ใกล้ยอด ช่อยาว 2-15 ซม. ตั้งตรง แต่ละช่อมีดอกประมาณ 7 ดอก ใบประดับ รูปไข่ ไม่มีก้าน ใบประดับย่อยรูปสามเหลี่ยม ก้านดอกยาว 4-6 ซม. กลีบรองกลีบดอกสีเขียว โคนเชื่อมติดกันเป็นท่อยาวประมาณ 3 มม. ติดอยู่จนกระทั่งเป็นผล เมื่อยังตูมอยู่จะติดแน่นเป็นเนื้อเดียวกัน เวลาบานจึงแยกออกเป็น 2 กลีบ แต่ละกลีบเกือบกลม หรือ ปลายแหลมเล็กน้อย กว้าง 2-3 ซม.ยาว 3-4 ซม. กลีบดอกสีขาว มี 4 กลีบ รูปรี โค้งนูน กว้าง 2.5-4.5 ซม. ยาว 5.5-8.5 ซม. ปลายกลีบกลมหรือ เว้า เกสรผู้โคนเชื่อมติดกันเป็นท่อสั้น ๆ ประมาณ 1.5-6 มม. เรียงซ้อนกัน 6 ชั้น โคนสีขาว ปลายสีชมพู แดง หรือ ม่วง อับเรณูสีเหลือง เกสรเมียรูปสี่เหลี่ยม หรือ เกือบกลม โคนสีขาวปลายสีแดง ปลายสุดเป็นตุ่มสีขาว ภายในมี 4(-5) ช่อง แต่ละช่องมีไข่อ่อน 4(-5) ใบ ท่อเกสรเมียยาว 9-13.5 ซม. อาจยาวได้ถึง 15 ซม. ที่ฐานรองดอกมีเนื้อนูนเป็นรูปวงแหวน สูงประมาณ 1 มม. ผล รูปสี่เหลี่ยมฐานเว้า ผิวสีเขียวเป็นมัน กว้าง 8.5-10 ซม. ยาว 8.5-11 ซม.

นิเวศน์วิทยา : ขึ้นตามหาดทรายชายทะเล แพร่พันธุ์โดยผลลอยไปตามน้ำ.

สรรพคุณ : เปลือกผล และ เนื้อของผล (pulp) ใช้เบื่อปลา เป็นยาเสพติดและช่วยให้หลับ ผล เปลือก และ ใบ บรรเทาอาการปวดศีรษะ เมล็ด ขับพยาธิ

รูปภาพจาก:samunpri.com,สมุนไพร