สมุนไพรครุฑตีนตะพาบน้ำ

ครุฑตีนตะพาบน้ำ (Polyscias scutellaria (Burm.f.) Fosberg)
บางถิ่นเรียก ครุฑตีนตะพาบน้ำ เบญกานี เกล็ดปลากะโห้ (กระเทพฯ)

เป็นไม้พุ่ม หรือ ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 6 เมตร เกลี้ยง. ใบ เดี่ยว หรือ ใบประกอบชนิด 3 ใบ ติดกับกิ่งแบบบันไดเวียน ก้านใบส่วนใหญ่ยาวประมาณ 6 ซม. แต่ยาวถึง 28 ซม. ก็มี โคนก้านใบเป็นกาบ ยาว 1-6 ซม. แผ่นใบรูปกลม หรือ รูปไต เส้นผ่าศูนย์กลางส่วนใหญ่ประมาณ 8 ซม. แต่อาจกว้างถึง 28 ซม.ขอบใบหยักแบบซี่เลื่อย หรือ เป็นแฉกตื้น ๆ ใกล้ปลายใบ ใบที่มีขนาดใหญ่ ขอบใบมักไม่ค่อยหยัก ปลายใบกลม โคนใบแหลม เส้นกลางใบและเส้นใบเห็นได้ชัด. ดอก ออกเป็นช่อแบบผสม แกนกลาง ช่อยาวได้ถึง 1 เมตร แตกแขนงตั้งฉากกับแกนกลาง ยาว 15-30 ซม. มีดอกติดเป็นกระจุก ๆ แบบดอกผักชี กระจุกละประมาณ 8-16 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 3 มม. กลีบรองกลีบดอก มีขนาดเล็ก กลีบดอก 4-5 กลีบ ยาวประมาณ 2 มม. เกสรผู้ 4-5 อัน เกสรเมีย 1 อัน รูปลูกข่าง ภายในมี (2-) 3-4 ช่อง ท่อ เอกสารเมียตอนแรกตั้งตรง ต่อมาจะโค้งงอ. ผล รูปเกือบกลมมีเนื้อ แห้งแล้วเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 5 มม.

นิเวศน์วิทยา : ปลูกเป็นไม้ประดับ.

สรรพคุณ : ใบ มีกลิ่นหอมสำหรับแต่งกลิ่นน้ำหอม ใช้ขับปัสสาวะ ป้องกันการเกิดมะเร็งเต้านมและป้องกันศีรษะล้านได้ ราก ขับปัสสาวะ ใบ ตำเป็นยาพอกแก้แผลอักเสบ ขับปัสสาวะ

รูปภาพจาก:biogang.net,puechkaset.com,สมุนไพร