สมุนไพรตีนเป็ดทราย

ตีนเป็ดทราย (Cerbera manghas Linn.)
บางถิ่นเรียกว่า ตีนเป็ดเล็ก (กลาง) รักขาว (จันทบุรี) ปากเป็ด (ตราด) เทียนหนู เนียนหนู (สตูล) ปงปง (พังงา) ตีนเป็ดทะเล มะตากอ (นราธิวาส)

เป็นไม้ยืนต้น สูงได้ถึง 20 เมตร มีน้ำยางมาก เนื้อไม้อ่อน ใบ เดี่ยว เรียงแบบบันไดเวียน รูปหอกกลับแกมรูปช้อน กว้าง 3-6 ซม. ยาว 12-35 ซม. ปลายมน ปลายสุดเป็นติ่งแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ เส้นใบมีประมาณ 20 คู่ เล็กและขนานกัน ก้านใบยาว 2.5-7 ซม. ดอก ออกเป็นช่อที่ยอด ยาว 12-30 ซม. แต่ละช่อมีหลายดอก ดอกมีขนาดใหญ่ สีขาวตรงกลางสีแดง กลิ่นหอม ก้านดอกยาว 1.2-2 ซม. กลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ โคนติดกันเล็กน้อย กลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่กลับ ยาวประมาณ 2 ซม. โคนติดกันเป็นท่อ เกสรผู้ 5 อัน ติดอยู่ที่ปากท่อเด็ก ผล อุ้มน้ำ มักจะออกเป็นคู่ รูปไข่แกมรูปขอบขนานยาวประมาณ 10 ซม. เมล็ดแบน

นิเวศน์วิทยา ชอบขึ้นบนดินปนทราย ตามโขดหินใกล้ลำธาร และตามชายฝั่งทะเล

สรรพคุณ เปลือก เป็นยาถ่าย  เป็นยาแก้โรคนิ่ว แก้ไข้ ทำให้อาเจียน กระพี้ รักษาเกลื้อน แก่น กระจายลม ยาง เข้าตาจะทำให้ตาบอดทำให้อาเจียนและเป็นยาถ่าย  ใบ ทำให้อาเจียน และเป็นยาถ่าย  เป็นยาขับพยาธิ รักษาขี้กลาก และแก้ไข้หวัด ดอก แก้ริดสีดวงทวาร ผลสด ในมาเลเซีย ใช้ขยี้ทารักษาโรคปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ เนื้อของผล ทำให้อาเจียน ท้องเดิน ถ้ากินเข้าไปมากอาจตาย  เมล็ด ระงับปวดโดยทำให้หลับ (narcotic) ใช้เบื่อปลา เนื้อในเมล็ด ทำให้อาเจียน เป็นยาถ่ายทำให้แท้งได้ ในฟิลิปปินส์ ใช้เบื่อปลา น้ำมันจากเมล็ด ทาแก้คัน  เป็นยาถูนวดให้ร้อนแดง เป็นยาฆ่าแมลง  ในชวาใช้ทาแก้หวัด ราก  ใช้เป็นยา ขับเสมหะ

รูปภาพจาก;treeofthai.com,samunpri.com,สมุนไพร