สมุนไพรแก่นฝาง

แก่นฝางเป็นแก่นของต้นฝาง อันมี
ชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Caesalpinia sappan L.
ในวงศ์ Leguminosae
พืชชนิดนี้บางถิ่นเรียก ขวาง (ตะวันตกเฉียงใต้) หนามโค้ง (พายัพ)

พบขึ้นตามเขาหินปูนและชายป่าดิบแล้งทั่วไป ฝางเป็นไม้พุ่มรอเลื้อย สูงได้ถึง ๑๐ เมตร เมื่อโตเต็มที่กิ่งมักพลาดไปทอดต้นไม้อื่น ตามลำต้นและกิ่งมีหนามแข็ง ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ออกสลับกันใบย่อย มีจำนวนมาก รูปขอบขนาน ขนาดกว้าง ๐.๖-๑ เซนติเมตร ยาว ๑-๒เซนติเมตร ปลายมนเว้าเล็กน้อย โคนใบเบี้ยว ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง สีเหลือง กลีบดอกมี ๕ กลีบ เกสรผู้มี ๑๐ อัน ผลเป็นฝัก แบน ขนาดกว้าง ๑.๕-๒ เซนติเมตร ยาว ๗-๑๒ เซนติเมตร ปลายเป็นจะงอย มีเมล็ด ๒-๔ เมล็ดแก่นฝางนี้ ฝรั่งเรียก sappanwood มีสารสีชมพูอมส้มถึงแดง (ขึ้นอยู่กับปริมาณ) ชื่อบราซิลิน  ถ้ามีสีแดงเข้มเรียก ฝางเสน ทางนี้สีเหลืองอมส้มเรียก ฝางส้ม เมื่อต้มเคี่ยวกับน้ำจะได้สีแดงเข้มคล้ายด่างทับทิม ใช้ย้อมผ้าและไหม ใช้แต่งสีน้ำยาอุทัย และใช้ปรุงแต่งอาหาร ราชสำนักสยามเคยส่งแก่นฝางหรือไม้ฝางไปเป็นบรรณาการแด่พระราชสำนักต่างประเทศ

สรรพคุณตำราสรรพคุณยาโบราณว่า แก่นฝางมีรสขื่น ขม ฝาด ต้องกินน้ำเป็นยาบำรุงโลหิตสตรี แก้ปอดพิการ ขับหนอง ทำโลหิตให้เย็น แพทย์ตามชนบทใช้ต้มกินแก้ท้องร่วง แก้ธาตุพิการ แก้ร้อนใน แก้โลหิตออกทางทวารหนักและทวารเบา

รูปภาพจาก:Kaidee.com,kasetorganic.com,สมุนไพร