สมุนไพรกัญชาเทศ

กัญชาเทศ Leonurus sibiricus L.
บางถิ่นเรียก กัญชาเทศ (ราชบุรี) ซ้าซา (นครพนม) ส่าน้ำ (เลย)

ไม้ล้มลุก -> สูง 1-1.50 ม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม กลวง มีขนนุ่ม หรือ เกลี้ยง
ใบ -> เดี่ยว ออกตรงข้าม ใบที่อยู่ใกล้ยอดลักษณะเป็นแถบ ยาว 4-5 ซม. ส่วนใบที่อยู่ใกล้โคนต้นเป็นแฉกไม่สม่ำเสมอ ยาว 5-7 ซม. ใบอ่อนด้านบนมีขน ขนจะค่อย ๆ หลุดร่วงไปตามอายุ ด้านล่างสีอ่อนมีขนละเอียดประปราย มีขนมากตามเส้นกลางใบ และเส้นใบ ก้านใบยาว 2-4 ซม.
ดอก -> ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ ดูเผิน ๆ คล้ายออกรอบกิ่ง ริ้วประดับรูปลิ่มหัวกลับ หรือ คล้ายหนามยาว 4-10 ซม. กลีบเกลี้ยงเชื่อมกันเป็นรูปกรวย ยาว 4-5 มม. เกลี้ยง หรือ มีขนประปราย ปลายกลีบเป็นแฉกรูปลิ่มกลับ 5 แฉก กลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นปาก ยาว 10-11มม. ปากบนตั้งตรง รูปไข่กลับ ขอบเรียบ ด้านนอกมีขน ปากล่างมี 3 หยัก หยักกลางปลายเว้า มีขนละเอียดเกสรเพศผู้มี 4 อัน อยู่ใต้ปากบนของกลีบดอก ติดเป็น 2 คู่ คู่ล่างมีก้านเกสรยาวกว่าคู่บน อับเรณูมี 2 พู ก้านเกสรเพศเมียปลายแยกเป็น 2 แฉก
ผล -> รูปรี ยาวประมาณ 2 มม. ด้านบนตัด มีกลีบเลี้ยงซึ่งขยายโตตามผล ติดอยู่ 6-7 มม.

นิเวศน์วิทยา

ขึ้นตามที่รกร้างทั่วไป หรือ ปลูกเป็นไม้ประดับ

สรรพคุณ

ใบ และราก -> น้ำยางที่ใช้เป็นยาลดไข้ ยาบำรุง แก้น้ำเหลืองเสีย ตำเป็นยาพอกแก้ปวดศีรษะ ใบแห้งสูบได้ แต่มีฤทธิ์ไม่เท่ากับกัญชา alkaloid leonurine ที่พบในใบ จะออกฤทธิ์คล้ายกับ curarc มาก โดยจะกดปลายประสาททำให้ชา ต้น น้ำต้ม ใช้ขับน้ำคาวปลา ขับระดู และแก้เยื่อบุมดลูกอักเสบ
เมล็ด -> จีนใช้เข้าเครื่องยาขับเสมหะ ยาบำรุงและช่วยการไหลเวียนของโลหิต ขับปัสสาวะ แก้อาการบวมน้ำ ขยายหลอดเลือด และลดความดันโลหิต

รูปภาพจาก:samunpri.com,wikipedia.org,สมุนไพร