สมุนไพรส้านใบเล็ก

ส้านใบเล็ก Dillenia ovate Wall. Ex Hook.f. & Th.
ส้านใบเล็ก (ปัตตานี) ไข่เน่าดง ตานกกด (เลย) ปล้อ (ส่วย-สุรินทร์) มะโตน (ชลบุรี) ส้านกวาง (ใต้) ส้านโดยเด (นครพนม) แส้น (ตรัง).

ไม้ต้น -> ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 8-30 ม. ไม่ผลัดใบ ลำต้นเป็นปุ่มปม เปลือกสีแดงอ่อน หรือ สีน้ำตาล และล่อนออกเป็นแผ่น ๆ กิ่งอ่อนมีขน เรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ สีเขียวเข้ม ปลายกิ่งห้อยย้อยลง.
ใบ -> รูปไข่ป้อมมน หรือ รูปไข่กลับ กว้าง 6-14 ซม. ยาว 9-28 ซม. โคนใบมนกว้าง ๆ บางทีเบี้ยว ปลายใบมน เนื้อใบหนา หลังใบมีขนนุ่ม ท้องใบมีขนสาก ๆ เส้นใบมี 15-20 คู่ ปลายเส้นใบอาจจะอยู่ภายในขอบใบ หรือ ยื่นพ้นขอบใบออกไปบ้าง ปกติขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 2-3.5 ซม. มีขนนุ่ม ๆ แน่น.
ดอก -> สีเหลืองลด ออกเดี่ยว ๆ ตามปลายกิ่ง หรือ ค่อนไปทางปลายกิ่งเมื่อบานเต็มที่กว้าง 15-20 ซม. กลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่ กลีบนอก 2 กลีบ ใหญ่กว่าอีก 3 กลีบเล็กน้อย กลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่กลับ ขนาดประมาณ 3 เท่าของกลีบรองกลีบดอก ร่วงง่าย เกสรผู้จำนวนมาก เรียงเป็น 2 ชั้น รังไข่มี 10 ช่อง แต่ละช่องมีไข่อ่อนจำนวนมาก ปลายท่อรังไข่แผ่ออก. ก้านดอกสั้น มีขนนุ่ม.
ผล -> กลม อุ้มน้ำ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 6 ซม. ผลแก่สีเหลือง.

นิเวศน์วิทยา

ขึ้นตามป่าดิบแล้งทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก และตะวันออกเฉียงใต้ เหนือระดับน้ำทะเล 50-1,000 ม.

สรรพคุณ

ต้น -> น้ำต้มเปลือก กินเป็นยาฝาดสมาน และแก้ท้องเสีย .
ดอก -> กลีบรองกลีบดอกใช้แต่งรสอาหาร  ผล ผลสุกกินได้

รูปภาพจาก:thammasatu.net,crassa.cocolog-nifty.com,สมุนไพร